به گزارش خبرنگار حیات، «آسمان خاکی» نه‌فقط یک مجموعه مستند نمایشی، بلکه سفری به عمق تاریخ مقاومت آزادگان ایرانی در اردوگاه‌های عراق است. این مجموعه، با کارگردانی مجتبی قاسمی و با بهره‌گیری از خاطرات واقعی آزادگان و نقش‌آفرینی خود آن‌ها در برخی صحنه‌ها، زندگی در اسارت را از زوایای مختلف به تصویر می‌کشد؛ از هنر و خلاقیت گرفته تا شایسته‌سالاری و همدلی در میان اسرا که با حمایت‌های فکری موسسه پیام آزادگان و مشاوره افرادی چون حاج محمدباقر عباسی انجام شده است. این اثر تلاش می‌کند ناگفته‌های اسارت را به نسل‌های جدید منتقل کند و نشان دهد چگونه آزادگان در سخت‌ترین لحظات، با ایمان و اراده، جامعه‌ای کوچک اما پر از امید ساختند. «آسمان خاکی» دعوتی است برای شناخت عمیق‌تر مقاومتی که هنوز درس‌های بزرگی برای امروز ما دارد.
«آسمان خاکی» روایتی متفاوت از زندگی آزادگان
مجتبی قاسمی، تهیه‌کننده و کارگردان مجموعه مستند نمایشی «آسمان خاکی»، در گفتگویی اختصاصی با خبرنگار ما از تجربه ساخت این اثر ارزشمند سخن گفت. این مجموعه مستند نمایشی ۱۵ قسمتی که از شبکه افق پخش شده، به روایت زندگی و مقاومت آزادگان در اردوگاه‌های اسارت می‌پردازد و با استقبال مخاطبان و کارشناسان مواجه شده است.
قاسمی درباره چگونگی شکل‌گیری این پروژه توضیح داد: ایده اولیه «آسمان خاکی» از من نبود. پیش‌تر فیلمی به نام «تکریت ۵» درباره بچه‌های زندان تکریت ساخته بودم که مورد توجه قرار گرفت. پس از آن، این طرح به من پیشنهاد شد. ابتدا قرار بود تمرکز بر شهدای غریب اسارت باشد، اما با مشورت مدیران بنیاد شهید و شبکه افق تصمیم گرفتیم به‌صورت کلی‌تر به مفاهیم اسارت بپردازیم تا ابعاد زندگی در اسارت همه آزادگان دیده شوند.
وی افزود: ما به‌جای تمرکز بر یک شهید خاص، روی مفاهیمی مثل هنر، بهداشت، ورزش، خلاقیت، علم‌آموزی و ... در اسارت کار کردیم. این رویکرد باعث می شود مخاطب پس از تماشای ۱۵ قسمت نیم‌ساعته، درک کاملی از فضای اسارت پیدا کند. اگر این پروژه ادامه یابد، می‌توانیم در سری‌های بعدی به داستان‌های خاص‌تر بپردازیم.
قاسمی درباره سختی‌های تولید این مجموعه گفت: مهم‌ترین چالش، انتخاب خاطرات واقعی با ظرفیت نمایشی و امکان اجرا بود. با همکاری موسسه پیام آزادگان و مشاوره حاج محمدباقر عباسی، آزاده‌ای که ۱۰ سال در اسارت بود و در حوزه فیلم‌سازی نیز تحصیل‌کرده است، توانستیم داستان‌های جذابی را انتخاب و به تصویر بکشیم.
وی ادامه داد: برای نزدیک شدن به واقعیت، از لوکیشن‌ها و وسایل واقعی استفاده کردیم. برخی وسایل مثل عروسک معروف «آقای مشتاق» توسط آزادگان بازسازی شد. مثلاً آقای علی نوایی‌زاده با همان قوطی حلبی که در اسارت استفاده می‌شد، این عروسک را ساخت و از کاتر استفاده نکرد. همچنین آقای قدرت‌الله هزاوه وسیله‌ای چندکاره که در دوران اسارت خیلی مورد استفاده بود را به همان شکل ساخت، وسیله ای که هم دریل دستی بود و هم دوک نخ‌ریسی.
کارگردان «آسمان خاکی» از حمایت ارتش در فراهم کردن لوکیشن پادگان ۰۶ تشکر کرد و گفت: این پادگان متروکه بود و ما با بازسازی آن، فضایی شبیه به اردوگاه‌های موصل و تکریت ایجاد کردیم. ارتش نقش مهمی در موفقیت پروژه داشت.
قاسمی درباره بازیگران افزود: بسیاری از نقش‌ها را خود آزادگان بازی کردند. آن‌ها به‌دلیل تجربه واقعی اسارت، حس و حال نقش را به‌خوبی منتقل کردند. برای مثال، حاج رسول عمادی در نقش تیمسار نزار، فرمانده ارشد اسرای ایرانی، بازی فوق‌العاده‌ای ارائه داد. برخی آزادگان در دوران اسارت در گروه‌های تئاتر فعال بودند و این تجربه به ما کمک کرد.
قاسمی هدف اصلی این مجموعه را ایجاد ارتباط بین نسل جوان و ارزش‌های دفاع مقدس دانست و گفت: آزادگان کسانی هستند که حرف و عملشان یکی بود و به همین دلیل مورد احترام همه گروه‌ها هستند. این مجموعه نشان می‌دهد اسارت فقط شکنجه و سختی نبود؛ آزادگان در آن شرایط جامعه‌ای شایسته‌سالار ساختند که در آن همدلی و همکاری موج می‌زد. این الگو می‌تواند برای جامعه امروز ما الهام‌بخش باشد.
وی در پایان با اشاره به انتخاب «آسمان خاکی» به‌عنوان برنامه برتر سال ۱۴۰۳ توسط بنیاد شهید، ابراز امیدواری کرد این مجموعه در شبکه‌های سراسری پخش شود تا مخاطبان بیشتری با این اثر ارزشمند آشنا شوند.
قاسمی درباره نام مجموعه توضیح داد: آزادگان در اسارت تنها مربعی کوچک از آسمان را می‌دیدند. «آسمان خاکی» به سختی‌ها و مشکلات («خاکی») و در عین حال روح بزرگ و آسمانی آزادگان اشاره دارد. این نام بیانگر مقاومتی است که آن‌ها در برابر سختی‌ها نشان دادند و روحشان را پرورش دادند.
«آسمان خاکی»؛ پلی برای انتقال ارزش‌ها
سید رسول عمادی، یکی از آزادگان سرافراز و مسئول دفتر تهران موسسه پیام آزادگان، در گفتگو با خبرنگار ما از نقش خود در مجموعه مستند نمایشی «آسمان خاکی» و فعالیت‌های این موسسه در حفظ و نشر آثار آزادگان سخن گفت. او که در این مجموعه نقش‌آفرینی کرده، از تجربه حضور در این پروژه و اهمیت انتقال پیام آزادگان به نسل جوان گفت.
عمادی درباره فعالیت‌های موسسه پیام آزادگان توضیح داد: کار اصلی ما حفظ و نشر آثار آزادگان و ثبت خاطرات اردوگاه‌های مختلف اسارت از جمله موصل، عنبر، رمادی، تکریت، نهروان، صلاح‌الدین و الرشید است. ما آزادگان را دعوت می‌کنیم و خاطراتشان را ضبط می‌کنیم. یکی از برنامه‌هایمان «عصر خاطره» است که هر ماه برگزار می‌شود و نماینده‌ای از یک اردوگاه خاطراتش را روایت می‌کند. این خاطرات ضبط و آرشیو می‌شوند.
وی افزود: بسیاری از سوژه‌های «آسمان خاکی» از مصاحبه‌های موسسه استخراج شده است. مصاحبه‌هایی که با آزادگان انجام دادیم، مبنای ساخت این مجموعه به کارگردانی مجتبی قاسمی قرار گرفت. ما نزدیک به هزار ساعت مصاحبه موضوعی با محورهایی مثل نقش صلیب سرخ، وضعیت بهداشت و درمان، یا حتی رادیو در اردوگاه‌ها ضبط کرده‌ایم که همچنان ادامه دارد.
عمادی درباره حضورش در «آسمان خاکی» گفت: من در این مجموعه دو نقش بازی کردم؛ یکی نقش فرمانده کل اردوگاه‌های اسرای ایرانی در عراق، یعنی تیمسار نزار و دیگری نقش یک اسیر که سرودهای دوران اسارت را می‌خواند. در دوران اسارت هم در فعالیت‌های فرهنگی و هنری فعال بودم و به‌ویژه در بخش سرود اردوگاه نقش داشتم.
وی از همکاری با دیگر آزادگان در این پروژه گفت: در دوران اسارت حاج باقر عباسی مسئول بخش هنری اردوگاه بود و کارهای طنز و تئاتر را هدایت می‌کرد. آقای نوایی‌زاده هم در تدارکات و صحنه‌آرایی زحمات زیادی کشید. این تجربه‌ها به ما کمک کرد تا در «آسمان خاکی» نقش‌هایمان را با حس واقعی اجرا کنیم.
عمادی با تأکید بر اهمیت انتقال پیام آزادگان به نسل جوان اظهار داشت: ما حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ جلد کتاب از خاطرات آزادگان منتشر کرده‌ایم و مصاحبه‌هایمان در حال تبدیل به کتاب و فیلم‌های جدید است. از جوانان می‌خواهیم به‌جای غرق شدن در فضای مجازی، به این خاطرات و آثار توجه کنند. این داستان‌ها نه‌تنها تاریخ مقاومت ماست، بلکه درس زندگی و شایسته‌سالاری را به ما می‌آموزد.
وی در پایان افزود: آزادگان در اسارت با همدلی و همکاری، جامعه‌ای کوچک اما شایسته‌سالار ساختند. امیدوارم «آسمان خاکی» و آثار مشابه، این ارزش‌ها را به نسل جدید منتقل کند و آن‌ها را با فرهنگ مقاومت و ایثار آشنا سازد.
«آسمان خاکی»؛ روایتی از مقاومت و ایثار
علی نوایی‌زاده در گفتگو با خبرنگار ما از تجربه حضور در مجموعه مستند نمایشی «آسمان خاکی» و اهمیت ثبت تاریخ آزادگان سخن گفت. او که در این مجموعه نقش‌آفرینی کرده و در بخش تدارکات نیز همکاری داشته، از ضرورت حمایت مسئولین برای ادامه این پروژه گفت.
نوایی‌زاده درباره چگونگی حضورش در این پروژه توضیح داد: به دعوت آقای مجتبی قاسمی، کارگردان «آسمان خاکی» و با همکاری حاج باقر عباسی، از اساتید بزرگ من در دوران اسارت، وارد این پروژه شدیم. هدف ما بازسازی نزدیک‌ترین تصویر به واقعیت‌های اسارت بود تا مخاطبان بتوانند حس و حال آن دوران را درک کنند.
وی افزود: من در این مجموعه نقش‌های متفاوتی داشتم؛ از افسر عراقی تا اسیر و همچنین در تدارکات و ساخت وسایل کمک کردم. یکی از کارهایم بازسازی عروسک معروف «آقای مشتاق» بود که ایده‌اش از حاج محمدباقر عباسی بود. این عروسک در میان آزادگان بسیار شناخته‌شده است و با همان مواد ساده‌ای مثل قوطی حلبی که در اسارت استفاده می‌شد، ساختم تا حس واقعی آن دوران منتقل شود.
نوایی‌زاده با تأکید بر اهمیت حفظ تاریخ آزادگان گفت: این سریال بخشی از تاریخ ماست. ما نه برای خودمان، بلکه برای نسل‌های آینده کار می‌کنیم. قرآن می‌فرماید «فاعتبروا»، یعنی عبرت بگیرید، اما ما باید از این تاریخ تجربه بیاموزیم، نه اینکه منتظر تکرار سختی‌ها باشیم. تنها نمونه تاریخی مشابه اسارت ما، اسارت حضرت زینب (س) است که الگوی ما بود. مرحوم حاج آقا ابوترابی با الهام از ایشان، به ما شیوه مقاومت و حفظ روحیه در اسارت را آموخت. اگر او نبود، ما با مشکلات زیادی مواجه می‌شدیم.
وی ادامه داد: من با گوشت و استخوانم این تاریخ را لمس کرده‌ام و با جان و دل در این پروژه کار کردم. از مسئولین می‌خواهم با دل با ما همراهی کنند و از این پروژه حمایت کنند تا داستان‌های واقعی و پنهان آزادگان در فاز بعدی این مجموعه به تصویر کشیده شود.
نوایی‌زاده از تأثیر این سریال بر جوانان گفت: جوانان و نوجوانانی که در این پروژه بازی کردند، دگرگون شدند. پسرم که نقش خودم را در دوران اسارت بازی کرد، ابتدا علاقه‌ای نداشت، اما بعد از حضور در پروژه، حس و حالش کاملاً تغییر کرد. این سریال به نسل جدید نشان داد که آزادگان چگونه در سختی‌ها مقاومت کردند و جامعه‌ای شایسته‌سالار ساختند.
وی هشدار داد: امروز رسانه‌های غربی با امکانات گسترده، جوانان ما را از ارزش‌هایمان دور می‌کنند. پروژه‌هایی مثل «آسمان خاکی» می‌توانند با قدرت رسانه‌ای، این ارزش‌ها را به نسل جوان منتقل کنند. از مسئولین می‌خواهم حمایت کنند تا سری‌های بعدی این مجموعه ساخته شود.
«آسمان خاکی»؛ تلاشی برای حفظ میراث مقاومت
محمدباقر عباسی مشاور «آسمان خاکی»، آزاده‌ای که ۱۰ سال (از ۱۹ تا ۲۹ سالگی) در اسارت به سر برد، در گفتگو با خبرنگار ما از تجربه حضورش در این مجموعه و اهمیت انتقال ناگفته‌های اسارت به نسل‌های آینده سخن گفت. او که در این پروژه به‌عنوان مشاور و بازیگر حضور داشت، از دوستی دیرینه‌اش با کارگردان این مجموعه و آرزویش برای ساخت آثار ماندگار درباره آزادگان گفت.
عباسی درباره دوران اسارت خود اظهار داشت: در سال ۱۳۶۰ در محور غرب کشور، ارتفاع شیوکو، اسیر شدم. این دوران از ۱۹ تا ۲۹ سالگی‌ام، بهترین دوران زندگی‌ام بود. خداوند در این تقدیر، هدیه‌ای به ما داد که ذائقه‌مان را با ایمان پر کرد. ما از این تجربه راضی هستیم، نه به‌خاطر اسارت، بلکه به‌خاطر شناختی که از آن به دست آوردیم.
وی افزود: پس از بازگشت به ایران، حس کردیم وظیفه‌ای بر دوش ماست. مرحوم حاج علی‌اکبر ابوترابی نیز بر این مسئولیت تأکید داشت. من تحصیلاتم را در این حوزه ادامه دادم و تلاش کردم به اندازه توانم، این تاریخ را حفظ کنم.
عباسی درباره همکاری‌اش با «آسمان خاکی» گفت: من و آقای مجتبی قاسمی، کارگردان این مجموعه، دوست صمیمی و هم‌دوره دانشگاهی هستیم. وقتی او تصمیم به ساخت این مجموعه مستند نمایشی گرفت، به من مراجعه کرد و من هم با افتخار در کنارش بودم. هم وظیفه بود و هم شوق داشتم که ببینم این کار چگونه به سرانجام می‌رسد.
وی ادامه داد: این پروژه شروع خوبی بود اما مقدورات و بودجه ما اندک بود و از طرف دیگر ظرفیت این موضوع زیاد، این بود که توقع ما هم بیشتر شد. من که در اسارتگاه بودم، انتظار دارم ناگفته‌های بیشتری به تصویر کشیده شود. با این حال، تجربه این کار نشان داد که در صورت حمایت بیشتر قطعاً می‌توانیم بهتر عمل کنیم و ناگفته‌های اسارت را در قالب سریال‌های بلندتر به مخاطب ارائه دهیم.
عباسی با تأکید بر ظرفیت‌های این پروژه گفت: به آقای قاسمی پیشنهاد دادم که این کار را به یک سریال دیالوگ‌محور تبدیل کنیم. اسرا می‌توانند با حرف زدن و دیالوگ، جایگاه حیات طیبه اردوگاه‌ها و مقاومتشان را به مردم نشان دهند. بخشی از مقاومت امروز ما ریشه در همان دوران اسارت دارد.
وی خطاب به مسئولین افزود: از آقای مهندس اوحدی و دیگر مسئولان می‌خواهم از این پروژه حمایت کنند. آقای قاسمی و تیمشان ورزیدگی و آمادگی ادامه کار را دارند، اما نیاز به پشتیبانی و حمایت است. ما اکنون می‌دانیم که چگونه می‌توان فضای اسارت را بهتر به تصویر کشید و این تجربه باید در پروژه‌های بعدی به کار گرفته شود.
عباسی با ابراز تأسف از فرصت‌های از دست‌رفته در جوانی گفت: کاش وقتی جوان‌تر بودم، این کار را شروع کرده بودم. اما همچنان انرژی دارم تا با ساخت فیلم‌های بلند، ناگفته‌های اسارت را به مردم نشان دهم. مقاومت آزادگان در آن دوران، درس بزرگی برای امروز ماست و باید این تاریخ را به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
وی در پایان اظهار امیدواری کرد: امیدوارم روزی بهترین فیلم‌های اسارتی را بسازیم تا مردم از آن بهره‌مند شوند و ما هم لذت ببریم. «آسمان خاکی» گامی در این مسیر است، اما هنوز راه زیادی در پیش داریم.
«آسمان خاکی»؛ پلی برای ارتباط نسل‌ها
ایلیا نوایی‌زاده بازیگر نقش آزاده در مجموعه مستند نمایشی «آسمان خاکی»، فرزند آزاده و جانباز علی نوایی‌زاده، در گفتگو با خبرنگار ما از تجربه نقش‌آفرینی در این اثر و تأثیر عمیق این پروژه بر درک او از رنج‌ها و مقاومت آزادگان سخن گفت. او که در این مجموعه نقش پدرش را ایفا کرده، از حس و حال حضور در این پروژه و اهمیت آن برای نسل جوان گفت.
ایلیا نوایی‌زاده درباره حضورش در «آسمان خاکی» اظهار داشت: فرصتی پیش آمد تا در این سریال نقش پدرم را بازی کنم. از این بابت بسیار خوشحال بودم، چون توانستم تجربه‌ای متفاوت کسب کنم و درک عمیق‌تری از رنج‌ها و سختی‌هایی که آزادگان در اردوگاه‌های اسارت متحمل شدند، به دست آورم.
وی افزود: هرچند نمی‌توانیم به‌طور کامل سختی‌ها و مشقت‌های آزادگان را درک کنیم، مگر اینکه در موقعیت آن‌ها قرار بگیریم، اما بازی در این نقش به من کمک کرد تا با پوست و استخوان، بخشی از آن شرایط را حس کنم. این تجربه فراتر از شنیده‌ها و نوشته‌ها بود و به من نشان داد که آزادگان در چه موقعیت دشواری مقاومت کردند.
نوایی‌زاده با تأکید بر ارزش این مجموعه گفت: «آسمان خاکی» به واقعیت زندگی آزادگان بسیار نزدیک است. من به‌عنوان فرزند یک آزاده، این حقیقت را در قالب نقش پدرم لمس کردم. امیدوارم مخاطبان نیز با تماشای این سریال، بهتر بتوانند داستان‌ها و روایت‌های آزادگان را درک کنند و از مقاومت آن‌ها درس بگیرند.
وی ادامه داد: این مجموعه یکی از بهترین آثاری بود که افتخار داشتم بخش کوچکی از آن باشم. حس بسیار خوبی از این تجربه گرفتم و امیدوارم بینندگان هم از تماشای آن لذت ببرند و پیام آزادگان را دریافت کنند.
بر اساس این گزارش، مجموعه مستند نمایشی «آسمان خاکی» با روایت واقعی و تأثیرگذار از زندگی آزادگان در اردوگاه‌های اسارت، نه‌تنها ادای دینی به مقاومت و ایثار این قهرمانان است، بلکه تلاشی ارزشمند برای حفظ تاریخ دفاع مقدس و انتقال آن به نسل‌های آینده محسوب می‌شود. مصاحبه‌های مجتبی قاسمی (کارگردان)، سید رسول عمادی، علی نوایی‌زاده و محمدباقر عباسی (آزادگان و بازیگران) و ایلیا نوایی‌زاده (بازیگر نقش آزاده) نشان‌دهنده تعهد عمیق عوامل این پروژه به بازسازی دقیق و صادقانه فضای اسارت است. آن‌ها با تأکید بر نقش همدلی، شایسته‌سالاری و خلاقیت در اردوگاه‌ها، این مجموعه نمایشی را به ابزاری برای آموزش ارزش‌های ایثار و مقاومت به نسل جوان تبدیل کرده‌اند. با وجود چالش‌های مالی و لجستیکی، حمایت فکری موسسه پیام آزادگان، همراهی و کمک ارتش جمهوری اسلامی ایران و تلاش بی‌وقفه آزادگان در بازسازی خاطرات و استفاده از وسایل واقعی، «آسمان خاکی» را به اثری نزدیک به واقعیت و الهام‌بخش بدل کرده است. این مجموعه، که به‌عنوان برنامه برتر سال ۱۴۰۳ بنیاد شهید انتخاب شده، نیازمند حمایت بیشتر برای ادامه تولید و تبدیل به سریالی تمام نمایشی است تا ناگفته‌های بیشتری از اسارت را به تصویر بکشد و پیام آزادگان را به مخاطبان گسترده‌تری برساند.
انتهای پیام/
نظر شما